|
Trening dramatyczny w kształceniu zdolności
werbalnych i niewerbalnych
(warsztat
prezentowany przez Władysława Pitaka)
Liczne badania poświęcone problemowi treningu doskonalącego potencjał
twórczy dostarczają uzasadnionych podstaw do pewnego optymizmu. Wielu
autorów twierdzi, że zdolność myślenia jest umiejętnością
intelektualną podlegającą kształceniu. Świadczą o tym także
wypowiedzi osób wysoce kreatywnych, które uzyskały kontrole nad swoją
wyobraźnią dzięki ćwiczeniu.
Historia zna wielu wychowawców zdecydowanie przyspieszających rozwój
zdolności twórczych dzieci. Psychologowie zwrócili ostatnio uwagę na
fakt, że występują oni z reguły w najbliższym otoczeniu
"cudownych dzieci".
Sprawą dzieciństwa twórców, problemem ich zdrowia psychicznego oraz
rolą dziedziczenia w rozwoju dyspozycji twórczych zajmowali się
F.Galton, L.M.Terman, R.B.Cattell i inni
Wynikają z tych badań następujące wnioski :
Do najważniejszych cech
charakteryzujących osobowości twórcze zaliczyć można: silne
"ego" wyższa od przeciętnej inteligencja, niezrównoważona
psychika, niezależność twórcza i znikome zainteresowanie wartościami
ekonomicznymi.
Zasady kształcenia zdolności twórczych
Proces wychowania przez ekspresję dramatyczną jest uzależniony od
respektowania podstawowych zasad dydaktycznych :
1.Indywidualizacja kształcenia i wzmocnienie motywacji uczenia się.
2.Łączenie teorii z praktyką.
3.Dobór i wzbogacanie treści programowych stosownie do wieku, rozwoju
psychicznego i fizycznego.
4.Zachęcanie do twórczego działania w warunkach umożliwiających
wyzwalanie sił
Zakres tematyczny i wskazówki metodyczne :
I. Skupienie, pamięć, wyobraźnia - ćwiczenia realizowane w
całym toku treningowym. Niezależnie od rozwijania określonej umiejętności,
wprowadzają odpowiedni nastrój i są dobrym przygotowaniem do ćwiczeń
dramatycznych. Przydatność tych ćwiczeń jest ogromna: łącząc je z
elementami ćwiczeń ruchowych, głosowych i oddechowych można usprawniać
świadome operowanie ciałem, głosem i oddechem.
II. Gry ruchowe - ćwiczenia oparte na elementach metody Orffa,
Dalcroze'a i Grotowskiego obejmują:
a) gry oparte na strukturze koła,
b) ćwiczenia naprężające i rozluźniające,
c) ćwiczenia pobudzające i hamujące ruch,
d) wyrabianie elokwencji ciała (gry na równowagę, refleks i zręczność),
e) marsze fabularne (wg Chancerela),
f) imitacje ruchowe (wg Way'a).
III. Gry mimiczne - całe ciało jako środek ekspresji. Ćwiczenia
odbywają się w towarzystwie muzyki lub rytmicznego podkładu dźwiękowego.
Program obejmuje ćwiczenia odtwarzające zjawiska w przyrodzie, w mieście,
na podwórku szkolnym, w klasie. Ćwiczenia wykonywane są początkowo z
rekwizytami, później - bez ich udziału (wg Chancerela i Desinana).
IV. Mówienie sceniczne - doskonalenie sprawności posługiwania
się językiem jako narzędziem myślenia i środkiem porozumiewania się.
Ćwiczenia obejmują:
a) czytanie (indywidualne, zbiorowe, z podziałem na role, ekspresyjne),
b) impostacja głosu (oddech, fonacja, rezonans, rejestr),
c) dykcja (doskonalenie artykulacji, kształcenie słuchu fonematycznego),
d) ekspresja (środki wyrazu: iloczas, siła, wysokość, barwa, wyrazistość,
pauza; zespoły środków wyrazu: deklamacja, recytacja, mówienie
artystyczne).
V. Działanie i kontakt sceniczny - ćwiczenia dot. przeciwdziałania,
motywacji, okoliczności założonych; kontakt z partnerem, praca z
rekwizytem (wg K.Stanisławskiego).
VI. Improwizacje - wg Chancerela, Desinana i Way'a, a także ćwiczenia
płynności i giętkości myślenia. Pełnią one funkcję usługową w
stosunku do pozostałych kierunków programu treningu. Wpływając w
znacznym stopniu na efekty kształcenia twórczego uczniów, ćwiczenia te
zapobiegają błędom językowym, ubóstwu słownikowemu i neologizmom
dziecięcym.
Są to m.in. następujące zadania :
a) nazywanie zjawisk, przedmiotów, barw, stosunków czasowych i
przestrzennych,
b) grupowanie wyrazów wokół określonego tematu (epitet, przenośnia,
wyraz pokrewny, porównanie),
c) wykonywanie rysunków i opisywanie ich własnymi słowami,
d) układanie utworów literackich na dowolne tematy.
Kontynuując temat wpływu ekspresji dramatycznej na rozwój
zdolności twórczych (werbalnych i niewerbalnych) należy wyrazić
przekonanie, że zrozumienie wartości tej formy kształcenia zdolności,
spowoduje chęć sprawdzenia i oceny wyników dotychczasowego oddziaływania
na rzecz rozwijania osobowości twórczej.
W.Lowenfeld wymienia kilka
dziedzin, które należałoby brać pod uwagę przy takiej ocenie :
a) rozwój uczuciowości i zdolności twórczych,
b) rozwój intelektualny i fizyczny,
c) rozwój zdolności percepcji estetycznej,
d) rozwój zdolności współżycia w grupie.
Ocena rozwoju osobowości ucznia w dziedzinie twórczej opiera się na
rozumieniu wymowy prac artystycznych uczniów, ich zdolności percepcji -
w zależności od poziomu rozwoju psychicznego w danym okresie wieku.
Ocena takiego działania to rozszyfrowanie jego przystosowania społecznego.
Rozwój społecznej postawy odczytamy z jego działań scenicznych.
Tak więc rozwój osobowości ucznia pod wpływem treningu
dramatycznego powinien w rezultacie doprowadzić do ukształtowania cech
następujących :
a) twórczej wyobraźni i twórczej postawy,
b) szerokich horyzontów myślowych,
c) wrażliwości uczuciowej,
d) umiejętności współżycia z innymi ludźmi,
e) zdolności oceny,
f) obiektywizmu,
g) umiejętności wyboru.
mgr Władysław Pitak, pedagog kultury, logopeda medialny |
KLUCZ DO MĄDREGO ŻYCIA
